- GİRİŞ
Bekçilerin görev ve yetkileri 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nda düzenlenmektedir. Bu Kanunda; bekçi adaylarında aranacak şartlar, sınav, atama ve adaylık süreç, bekçilerin görev ve yetkiler ile başka görevde çalıştırma yasağı ile çalışma saatleri çeşitli hükümler yer almaktadır.
Seyyar bir biçimde yaya olarak sürekli hareket eden çarşı ve mahalle bekçileri; kamu düzeni için polis ve jandarmaya tanınan yetkilerin bir kısmını kullanmaya yetkili kılınmışlardır. Ancak bu yetkileri kullanırken kişi hak ve hürriyetlerini göz ardı etmemelilerdir. Bu kapsamda çarşı ve mahalle bekçileri; genel kolluk kuvvetlerine yardımcı olmak üzere, emniyet ve jandarma teşkilatları bünyesinde silahlı bir kolluk olarak istihdam edilmekte olup, kanunların genel kolluk kuvvetlerine tevdi ettiği görevlerde yardımcı olmakla görevlidirler
Kanun, bekçileri bir teşkilat olarak değil, bir kolluk personeli kategorisi olarak düzenlemektedir. 7245 sayılı kanunun 2. Maddesine göre bekçiler, emniyet ve jandarma teşkilatları içinde istihdam edilir. Bunların amirleri ise meslek hiyerarşileri içinde tespit edilecektir. 13. Madde ile de bekçilerin disiplin, ödüllendirme ve performans değerlendirmede istihdam edildikleri genel kolluk biriminin tabi olduğu hukuki rejime tabi olacakları düzenlenmektedir.
Bekçiler memur statüsündedir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu m. 36 uyarınca emniyet hizmetleri sınıfı ve jandarma hizmetleri sınıfında yer almaktadır. Bekçi hangi kolluk teşkilatı içinde istihdam edilmişse o hizmet sınıfında yer alacaktır.
- DİSİPLİN HÜKÜMLERİ BAKIMINDAN
Çarşı ve mahalle bekçileri disiplin suç ve cezaları bakımından “7068 sayılı GENEL KOLLUK DİSİPLİN HÜKÜMLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENİN KABUL EDİLMESİNE DAİR KANUN’a”tabidirler.
İlgili Kanun’a göre bekçilere verilebilecek disiplin cezaları; “Uyarma, Kınama, Aylıktan Kesme, Kısa Süreli Durdurma, Uzun Süreli Durdurma, Meslekten Çıkarma, Devlet Memurluğundan Çıkarma” olarak karşımıza çıkmaktadır.
Disiplin Cezası verilecek fiiller 8. Maddede sayılmıştır. Bu fiillerden örnek olarak uyarma cezasını gerektiren fiillere değinecek olursak;
- a) Silahını, araç ve gerecini, giyim ve kuşamını temiz tutmamak, çalıştığı yerin temizliğine özen göstermemek.
- b) Yetkili makamlarca belirlenmiş tasarruf tedbirlerine riayet etmemek veya kullanımına sunulan kamu kaynaklarının kullanılmasında gösterilmesi gereken makul seviyedeki özeni göstermemek.
- c) İzinsiz veya kurumunca kabul edilebilir özrü olmaksızın belirli zamanda yapılması gereken faaliyetlere geç kalmak.
- d) Özürsüz veya izinsiz olarak mesaiye geç gelmek veya erken ayrılmak ya da günlük mesai saatlerine riayet etmemek.
- e) Nezaket kurallarına aykırı tavır ve davranışlarda bulunmak.
- f) Emrin icrası veya sonuçları ile katılım sağlanan toplantılarla ilgili olarak görevlendirme yapan amire bilgi vermemek.
- g) Usulüne uygun olarak kendisine verilmiş olan bir emir üzerine; emrin uygun olmadığı, yanlış verildiği, yapılamayacağı ve benzeri şekillerde amirini alenen eleştirmek veya amire karşı itirazda bulunmak (Amir tarafından karar verilene kadar astın fikrini savunması veya emrin kanunsuz olduğu hususundaki kanaatini belirtmek için amire yaptığı itiraz bu kapsamda disiplinsizlik teşkil etmez.).
III. ZAMANAŞIMI
- a) Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kısa ve uzun süreli durdurma cezalarında bir ay içinde,
- b) Meslekten çıkarma cezası ve Devlet memurluğundan çıkarma cezasında altı ay içinde, disiplin soruşturmasına başlanmadığı takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
(2) Disiplin cezasını gerektiren fiillerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl içinde disiplin cezası verilmediği takdirde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
(3) Zamanaşımı, tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği, zincirleme suçlarda ise son suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
Disiplin cezası alan bekçi; disiplin cezasının kesinleşme kararının kendisine tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemelerinde disiplin cezalarının iptali davası açması gerekir. Aksi durumda bu cezaya karşı disiplin cezası süre sebebiyle açılamayacaktır.
- Sonuç
Verilen disiplin cezalarına yönelik; bu cezanın verilme usulü, verilirken göz önünde bulundurulan hususlar, ilgili memura tanınan imkânlar gibi tüm hususlar göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin Emniyet Teşkilatı Disiplin Tüzüğü’nün 15.maddesine göre; kararın verildiği güne kadar geçmiş hizmetleri olumlu olan, iyi veya çok iyi derecede performans değerlendirme puanı ile ödül veya başarı belgesi alan memurlara, işledikleri fiilin özelliği, biçimi, işlendiği yer ve zaman göz önünde bulundurularak bu Tüzükte gösterilen cezanın bir derece aşağısı uygulanabilir. Disiplin cezası kararlarında bu hususun göz önünde bulundurulmaması yargı tarafından disiplin cezalarının iptalini söz konusu hale getirebilmektedir. Ayrıca yine ilgili kanunun 31. Maddesine göre “Disiplin amirleri veya disiplin kurulları tarafından savunma alınmadan disiplin cezası verilemez.” Bu da yine disiplin soruşturmasını usulüne uygun yapılmaması sonucunu doğurur ve iptal sebeplerinden birisi olarak karşımıza çıkar.
Bu noktada disiplin hukuku bakımından da uygulanması gereken ilkeler idari yaptırımı hukuka uygunluğu açısından önem arz etmektedir. Disiplin soruşturmalarında da ilgili usul ve esaslar eksiksiz uygulanmalıdır. Kanunilik ilkesi de ayrıca önem arz etmektedir. Kanunilik ilkesi esasen ceza hukukunun bir kavramı olarak karşımıza çıksa da; Anayasa Mahkemesi ve Danıştay kararları ile Anayasa’nın ilgili hükümlerine baktığımızda kanunilik ilkesinin aynı içerik şekliyle olmasa da disiplin cezaları ve disiplin suçlarında da uygulanması gerekliliğini ifade etmektedir.
Disiplin cezası sonucunda ilgili kanun hükümleri ile usul ve esaslar bakımından cezanın değerlendirilmesi; söz konusu itirazların hukuki ilkeler bağlamında yapılması gerekmektedir.
Her hakkı saklıdır. Bu yazı içeriğinde yer alan bilgiler, eteysehukuk.com a atıf yapılmaksızın kullanılamaz. Atıf yapmadan, kısmen veya tamamen alıntı yapılması halinde ilgililer hakkında hukuki ve cezai yollara müracaat edilecektir.