Akademik personel hakkında açılacak soruşturmalara ilişkin usul ve esaslar 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53 ve 54. maddelerinde yer almaktadır. İş bu kanuna göre öğretim elamanları; yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim üyeleri, öğretim görevlileri ve araştırma görevlileridir. Öğretim elemanları dışında iş sözleşmesiyle çalışan personel 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ve iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesine tabidir. Memurlar hakkında ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. maddesi uygulanır.
Akademik personel disiplin soruşturması yetkili disiplin amiri tarafından disiplin suçu işlendiği şüphesi üzerine ya da bu yönde bir başvuru veya şikayet sonucu yetkili disiplin amiri tarafından başlatılır. Disiplin soruşturması başlatıp başlatmamak disiplin amirinin takdirinde olmakla birlikte bu yetkinin son derece hassas bir şekilde değerlendirilmesi ve kullanılması gerekmektedir. Zira bir yanda soruşturma açılmadığı takdirde işlenmiş olması muhtemel bir disiplin suçunun cezasız kalması, diğer yanda ise gereksiz yere açılmış bir disiplin soruşturması sonucunda kamu kaynaklarının israfı ve kişi hak ve menfaatlerinin zarar görmesi söz konusu olabilecektir.
AKADEMİK PERSONELE UYGULANABİLECEK DİSİPLİN CEZALARI
Öğretim elemanları için söz konusu olan disiplin suçları ve cezaları Kanunun 53/b maddesinde tanımlanmış ve sayılmıştır. Devlet ve vakıf yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanlarına uygulanabilecek disiplin cezaları ağırlığına göre sırasıyla uyarma, kınama, aylıktan veya ücretten kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme, üniversite öğretim mesleğinden çıkarma, kamu görevinden çıkarma cezalarıdır.
Uyarma: Öğretim elemanına, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. Uyarma cezasını gerektiren fiiller şunlardır:
-Maiyetindeki elemanların yetiştirilmesinde özen göstermemek.
-Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek.
-Görevin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak.
– Usulsüz müracaat veya şikayette bulunmak.
Kınama: Öğretim elemanına, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. Kınama cezasını gerektirecek fiillere birkaç örnek olarak:
-Resmi olarak ders vermekle yükümlü bulunulan öğrencilere özel ders vermek.
-Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak.
Örnekleri verilebilir.
Aylıktan veya ücretten kesme: Brüt aylıktan; veya ücretten bir defaya mahsus olmak üzere 1/30 ila 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır. Aylıktan veya ücretten kesme cezasını gerektirecek fiillere birkaç örnek olarak:
-Yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarının organlarında yapılan konuşma ve alınan kararları, yetkili olmadığı halde organ veya üyelerinin aleyhinde davranışlara yol açmak maksadıyla dışarı yaymak.
-Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak.
Örnekleri verilebilir.
Kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme: Devlet yükseköğretim kurumlarında görev yapan aylıklı öğretim elemanlarının bulundukları kademedeki ilerlemelerinin fiilin ağırlık derecesine göre bir ila üç yıl arasında durdurulması; vakıf yükseköğretim kurumları öğretim elemanlarının ise fiilin ağırlık derecesine göre üç ila altı ay süreyle brüt ücretinden 1/30 ila 1/8 arasında kesintiye gidilmesidir. Kademe ilerlemesinin durdurulması veya birden fazla ücretten kesme cezasını gerektirecek fiillere birkaç örnek olarak:
-Hizmet içinde resmi bir belgeyi tahrif etmek, yok etmek, gizlemek veya sahte olarak düzenlemek, sahte belgeyi bilerek kullanmak, kullandırmak.
-Basın-yayın veya bilişim sistemlerini kullanarak amiri, iş arkadaşları, personeli, hizmetten yararlananlar veya öğrencileri hakkında gerçeğe aykırı açıklamada veya haksız isnatta bulunmak veya rızaları olmaksızın özel hayatlarıyla ilgili açıklama yapmak.
Örnekleri verilebilir.
Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma: Akademik bir kadroya bir daha atanmamak üzere üniversite öğretim mesleğinden çıkarmadır. Üniversite öğretim mesleğinden çıkarma cezasını gerektirecek fiillere birkaç örnek olarak:
-Başkalarına ait özgün fikir, metot, veri veya eserleri bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendisine ait gibi göstermek
-Atama ve yükselmelerde, unvan veya derece kazanılmasında; anket uygulama, veri toplama gibi akademik değerlendirme içermeyen katkılar dışında kişisel emek ve birikimine dayanmayan, başkaları tarafından ücret karşılığında veya ücretsiz olarak üretilmiş yayın ve çalışmalar kullanmak
Örnekleri verilebilir.
Kamu görevinden çıkarma: Kamu kurum ve kuruluşları ile vakıf yükseköğretim kurumlarında öğretim elemanı ve memur olarak bir daha atanmamak üzere kamu görevinden çıkarmadır. Kamu görevinden çıkarma cezasını gerektirecek fiillere birkaç örnek olarak:
– Terör niteliğinde eylemlerde bulunmak veya bu eylemleri desteklemek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütler için kullanmak ya da kullandırmak
– Amire, iş arkadaşlarına, personeline, hizmetten yararlananlara veya öğrencilerine fiili saldırıda veya cinsel tacizde bulunmak
Örnekleri verilebilir.
SAVUNMA HAKKI
İdari yargı yoluna başvurmadan önce uyarma, kınama, aylıktan/ücretten kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması/birden fazla ücretten kesme cezalarına karşı itiraz edilebilir (m.53/F). İtiraz süresi cezanın tebliği tarihinden itibaren başlar ve bu süre yedi gündür. İtiraz yoluna başvurmak zorunlu değildir. İlgili maddede “üniversite öğretim mesleğinden çıkarma” ve “kamu görevinden çıkarma” cezalarına karşı itiraz yolu yoktur. Ancak bu cezaların iptali istemiyle dava açmadan önce, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 11.maddesi kapsamında üst makama, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makama başvurulabilir. Bu başvuru yolu da, dava öncesi tüketilmesi zorunlu bir yol değildir. İtiraz mercileri, itiraz tarihinden itibaren otuz gün içinde karar verir. İtiraz mercileri itirazı kabul ya da reddedebilir. İtiraz reddedilse dahi, itiraz merciinin daha ağır bir ceza tesis etmesi mümkün değildir. İtiraz kabul edildiğinde ise ceza tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar, ancak ilgili disiplin amiri veya disiplin kurulu tarafından kabul gerekçesine uygun olarak en geç üç ay içerisinde yeni bir işlem yapılabilir. Bu husus da, ilgili makamın daha hafif bir cezayı içeren yeni bir karar alabileceğini gösterir. Çünkü itirazın kabulü üzerine, cezanın kaldırılması ya da hafifletilmesi olması gerekendir. Yedi günlük itiraz süresinin sonuna kadar disiplin cezaları kesinleşmez. Dava açma süresi ise bu yedi günlük sürenin bitiminden itibaren işlemeye başlar. Disiplin cezasına itirazın İdare’ce reddedilmesi halinde ise bu cevabın tebliğ tarihinden itibaren ya da otuz günlük itiraza cevap verme süresi içerisinde cevap verilmemesi durumunda bu sürenin bitiminden itibaren dava açma süresi işleyecektir.
Son olarak belirtmekte fayda vardır ki belirli süre içerisinde akademik personel hakkında soruşturma açılmazsa zamanaşımından dolayı soruşturma açılamayacaktır. Belirli süre içerisinde ceza verilmemiş olması durumunda da zamanaşımından dolayı akademik personele ceza verilemeyecektir.
Her hakkı saklıdır. Bu yazı içeriğinde yer alan bilgiler, eteysehukuk.com a atıf yapılmaksızın kullanılamaz. Atıf yapmadan, kısmen veya tamamen alıntı yapılması halinde ilgililer hakkında hukuki ve cezai yollara müracaat edilecektir.